Vorige week kwam ik bij de Eemlandhoeve, waar vrijwilligers de hoogstambomen snoeien. De bomen zijn tussen de 15 en 20 jaar oud en zijn vaak meer dan 5m hoog. Hoe ga je dan de bomen snoeien en plukken? Die kwestie los je op met het maken van ladderzetten.
De ladderzetten maak je meestal in de buurt van de hoogtelijnen. Dat zijn de belangrijkste omhoog groeiende gesteltakken, waaraan ook zij-etages groeien (op de foto is de hoogtelijn nr. 1 en zij-etages nr’s. 2 – 7). Je zoekt zo hoog mogelijk in de boom een plek waar de ladder klem tussen takken komt te zitten. Dat kan zijn in een echte gaffel, maar kan ook zijn doordat de ladder klem staat tussen meerdere takken links en rechts van de ladder (bij de rode pijlen). De ladder staat naar het midden van de boom gericht en staat redelijk steil zodat de takken niet breken. Takken van 2-3 cm dik zijn al voldoende dik om tussen te zetten.
De ladderzet is het allerbelangrijkste bij hoogstamfruitbomen. Zo kun je makkelijk en veilig snoeien en plukken. Takken die in de weg zitten van de ladder(zet) snoei je dus ook weg, ookal is het een mooie tak in het geheel. Meer over ladderzetten staat op de volgende pagina.
Deze uitspraak zullen boomkwekers mij niet in dank afnemen, want zij kunnen er juist meer geld meer verdienen. Maar in de praktijk loop ik bijna altijd tegen problemen aan. Dat komt omdat de grote maat hoogstambomen (vanaf 12-14cm) opgekweekt worden met een centrale harttak. Dat gebeurt omdat alle laanbomen op die manier worden opgekweekt en omdat ze zo in de rij op de kwekerij minder ruimte in beslag nemen.
De appelboom heeft echter van nature geen dominante harttak in het midden, maar groeit met meerdere gesteltakken omhoog en maakt dus een soort bolvorm, in plaats van een piramidevorm. Het is dus veel makkelijker om een appelboom op te kweken met meerdere gesteltakken omhoog (zogenaamde hoogtelijnen). Daaraan komen zijtakken die kunnen uitgroeien tot zij-etages. Dat zie je mooi op de foto hiernaast. Zo ontstaat vanzelf min of meer een bolvorm.
Eén manier waarop het vaak fout gaat is dat de eerste etages te sterk groeien en er een stompe piramide ontstaat. De harttak krijgt te weinig energie ten opzichte van de onderste zij-etages. Als dat eenmaal het geval is kun je dat met snoeien heel moeilijk bijsturen en zullen de onder-etages ofwel mee willen doen in de hoogte opbouw of ze gaan heel hard naar buiten groeien. Zo lukt het haast niet om een mooie bolvorm te krijgen.
Hierboven zie je een appelboom met een onevenwichtige opbouw: er is een harttak maar links doet ook een zijtak mee in de hoogteopbouw. Verder is de boom al erg vruchtbaar en groeit hij te zwak. Al dat dunnere hout met veel bloemknoppen kun je niet gebruiken voor de opbouw.
Ik wil graag in een jonge boom veel groei, dus snoei ik al het niet-bruikbare vruchthout weg. Ook wil ik een boom laten groeien met een evenwichtige opbouw. Daarom kies ik er hier voor om de harttak sterk terug te zetten. De boom met sterke nieuwe scheuten reageren en daarmee kan ik verder de boom opbouwen.
Zo’n boom als hiernaast mag wat mij betreft niet eens verkocht worden! De opbouw is erg onevenwichtig met veel te weinig zijtakken of zwak ontwikkelde, en een veel te sterke kop bovenin. Dat betekent dat met de huidige takken je pas op 3m hoogte een fatsoenlijke kroon kunt opbouwen. Dat is dus 1m te hoog! Daarom zal ik bij deze boom de bovenkant weg snoeien (bij de rode strepen) om zo toch lager met een meer evenwichtige opbouw te kunnen beginnen. Dan hou ik een zo kort mogelijke harttak over en ga dan met meerdere gesteltakken verder omhoog.
Door rigoureus terug te snoeien en in feite opnieuw te beginnen heb je in ieder geval veel meer kans om een evenwichtige opgebouwde appelboom te krijgen. Helaas snoei ik dan soms tot wel 2/3 van de kroon er weer af. Op die manier heb je, uitgaande van dat zo’n boom minimaal 75 euro kost, wel 50 euro voor niets uitgegeven. Dan kun je beter maar 25 euro uitgeven voor een boom met met maat 8-10 of 10-12. Zo’n boom slaat makkelijker aan is binnen een jaar net zo groot als een teruggesnoeide grotere maat boom.
